راهکارهای حرکت رسانه در مسیر گفتمان مقاومت

بررسی راهکارهای حرکت رسانه در مسیر گفتمان مقاومت:

رسانه، بازوی قدرتمند «گفتمان مقاومت»

تاریخ  :  1391/08/06
>>  :  رهبر معظم انقلاب بر راهبرد مقاومت و لزوم حرکت در این مسیر به عنوان راهبرد کلان کشور تأکیدی ویژه دارد. در این خصوص رسانه نقشی بسترساز، مقوم و محوری دارد. حال سؤال این است که الزامات و راهکارهای حرکت رسانه در چارچوب «گفتمان مقاومت» چیست؟


در تمامی کشورها این اصل جاری است که رسانه ها با وجود استقلال کاری و حرکت در چارچوب سیاست های خاص خود، هر گاه موضوع منافع ملی و حرکت در مسیر رویکرد کلی نظام مطرح می شود، در کنار مسئولان و سیاست مداران قرار می گیرند. یکی از مهم ترین نکاتی که مقام معظم رهبری همواره در بیانات اخیرشان مورد تأکید قرار داده اند تجربه ی موفق گفتمان مقاومت در عبور از چالش ها و مشکلات و تأکید بر «گفتمان مقاومت» برای عبور از پیچ بزرگ تاریخی در عرصه ی داخلی و بین المللی بوده است. بنابراین حال که این گفتمان در دستور کار نظام قرار گرفته است، به نظر می رسد در این راستا رسانه ها نیز می بایست با درک رسالت رسانه ای خود به نحو احسن ایفای نقش کنند. برای تبیین نقش و جایگاه رسانه در «گفتمان مقاومت» با «مهدی فضائلی»، مدیر عامل اسبق خبرگزاری فارس و مدیر مسئول انتشارات سروش، به گفت وگو نشسته ایم.

 مقام معظم رهبری، در دیدار با کارگزاران نظام، بر نقش برجسته ی رسانه در گفتمان مقاومت در گذار از «پیچ تاریخی» تأکید کردند. بر این اساس، نقش رسانه ها در گفتمان مقاومت چیست؟

 در ابتدا لازم است به پیشینه ی طولانی مدت گفتمان مقاومت و علل طرح مجدد این بحث در شرایط کنونی اشاره شود. با نگاهی به سیره ی انبیا و صالحان، می توان گفت «گفتمان مقاومت» ریشه در تاریخ داشته است. مجاهدت های پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) و ائمه ی اطهار (علیهم السلام) در ترویج و تبلیغ معارف متعالی اسلام نمونه هایی تاریخی از این حرکت عظیم هستند. این روند در حرکت علما، مثل ماجرای تنباکو و نهضت مشروطه و امثالهم، تداوم یافت. یکی از ابعاد مهم و مبنایی انقلاب اسلامی نیز «گفتمان مقاومت» است.

 این حرکت در تأسی به حرکت پیامبر عظیم الشأن اسلام (صلی الله علیه و آله) و ائمه (علیهم السلام) از ابتدای انقلاب آغاز گردید و در قالب یک حکومت اسلامی متبلور شد. با شکل گیری انقلاب اسلامی به رهبری حضرت امام (رحمت الله علیه) و به خصوص بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و تشکیل نظام جمهوری اسلامی، راهبرد مقاومت در چارچوب گفتمان انقلاب اسلامی انسجام یافت.
 نکته ی دوم اینکه گفتمان مقاومت یک گفتمان انفعالی و صرفاً واکنشی نیست، بلکه گفتمانی فعال و کنشی نسبت به مقتضیات زمان در شرایط خاص خود است. برخی تصور می کنند بحث از مقاومت یعنی اتخاذ حالت تدافعی. این در حالی است که تهاجم، ابتکار عمل و اقدامات فعال نیز در درون این گفتمان تعریف شده است.

 ویژگی سوم گفتمان مقاومت، که در بیانات مقام معظم رهبری نیز بر آن تأکید شده، آرمان گرایی توأم با واقع بینی است. به عبارت دیگر، گفتمان مقاومت، ضمن توجه و تأکید بر پیگیری جدی آرمان ها، بر واقعیت ها نیز توجه دارد و مبتنی بر واقعیت ها، آرمان ها را دنبال می کند.

 ویژگی چهارم این گفتمان این است که ابعاد سلبی و ایجابی دارد. در بُعد سلبی یکی از مهم ترین محورها، سلطه ستیزی و مقاومت در برابر نظام سلطه است. در این راستا، انقلاب اسلامی در واقع به مثابه ی نفی نظام های ایدئولوژیک و سیاسی سوسیالیستی و لیبرالیستی بود. در واقع «نه» بزرگ به هر دوی این گفتمان ها بود.

 اما در بُعد ایجابی باید گفت که ابعاد مختلفی مانند عدالت طلبی، حق خواهی، عزت طلبی، استقلال طلبی و اسلام گرایی در متن و مبنای گفتمان مقاومت جایگاهی محوری دارند.

 گفتمان مقاومت ابعاد مختلف فرهنگی، سیاسی و فرهنگی دارد. برای اینکه مخاطبان این گفتمان آن را به نحو صحیحی فهم کنند و در نهایت عملیاتی سازند، می بایست نسبت به آن اطلاع رسانی مناسب صورت گیرد. حرکت در این مسیر جزء کارکردهای رسانه است. یکی از مهم ترین کارکردهای رسانه کارکردهای فرهنگی و اطلاع رسانی است.

 اساساً امروزه یک ضلع مهم تحقق هر گفتمانی، اعم از بسترسازی، پوشش خبری و تقویت آن، ابزار رسانه است. رسانه بازوی قدرتمند مجموعه ی راهبردهای دنیای کنونی است. در راستای تبیین گفتمان مقاومت، می بایست با فراهم کردن شرایط مناسب و بسیج رسانه ای، به درستی از این ابزار استفاده کنیم.