تحلیلی بر نقش و جایگاه حزب اللهِ ترکیه؛
حزب الله کُردی؛ حلقه ی مغفول مقاومت
تاریخ : 1391/03/16
نویسنده : حسن اشرفی، کارشناس مسائل ترکیه
>> : جریان اسلامی حزب الله ترکیه با تأثیرپذیری از انقلاب اسلامی در ایران و هم سو با ایده های آن شکل گرفت. این جریان با وجود این که کادر رهبری و بدنه اش از اهل تسنن بودند ولی با الهام از اندیشه های امام خمینی (ره) مسیر حرکت خود را تعیین کرد.
در 22 آوریل 2012 م. صدها هزار نفر از کردها در مرکز «دیاربکر»، بزرگ ترین شهر کردنشین ترکیه که در جنوب شرق این کشور قرار دارد، به مناسبت میلاد حضرت محمد (صلی الله علیه وآله) گرد هم آمدند. این رویداد توسط ائتلافی از سازمان های غیردولتی وابسته به یک سازمان اسلامی سنی در ترکیه که به عنوان حزب الله شناخته می شود، برگزار شد. در واقع حزب الله با بسیج این تعداد از مردم نشان داد که توانمندی اجتماعی و سیاسی آن به شدت افزایش یافته است. توانمندی این گروه برای چنین قدرت نمایی به منظور بزرگداشت یک رویداد اسلامی نه تنها حزب «عدالت و توسعه» بلکه احزاب کرد سکولار مانند: حزب «صلح و دموکراسی» (ب. د. پ) و حزب «نظامی کارگران کردستان» (پ. ک. ک) را با چالش مواجه کرد.
مسئولیت جریان اسلامی حزب الله ترکیه در ابتدا بر عهده ی 4 عضو ارشد این سازمان به نام های «منصور گوزل»، «ویدان کانکور»، «حسین ولی اوغلو» و «عبدالله دالار» بود؛ اما ریشه ی شکل گیری حزب الله ترکیه به سال 1979 م؛ و زمانی باز می گردد که «حسین ولی اغلو» با تأسیس دفتری به نام «دفتر علم» جنبشی موسوم به «علمجیه» یعنی اهل علم را در شهر باتمان سازمان دهی کرد و محلی شد تا جوانان اسلام گرا به این دفتر رفت و آمد کنند. اما با نقل مکان وی به دیاربکر در دهه ی 1980 م. حزب الله به یک جنبش توده ای تبدیل شد.
پس از مدت کوتاهی نفوذ این گروه در شهرهای دیاربکر، سیرت، اوروا، بنگول و دیگر شهرهای جنوب شرقی ترکیه افزایش یافت و متعاقب این شهرت، این جریان سیاسی - عقیدتی به نام های «الفجر، التوحید، جیش الله، جنبش مردمی اسلامی و اتحادیه ی متدینین ملی کردستان» نیز شناخته شد. هدف نهایی ولی اغلو ایجادیک حکومت اسلامی بر اساس قانون شریعت برای همه ی مسلمانان و تشکیل حکومتی شبیه به حکومت حضرت محمد (صلی الله علیه وآله)بود. عمده سمپات های این گروه در ابتدا از کردها و متمرکز در منطقه ی جنوب شرق ترکیه بود و این گونه بود که حزب الله کردی به عنوان رقیب (پ. ک. ک) که مدت ها به عنوان تنها نماینده ی اقلیت کرد در ترکیه بود، مطرح شد.
در ماه ژوئن سال 1992 م. (پ. ک. ک) 10 تن از هواداران حزب الله را در روستای «یولاج» در استان دیاربکر به قتل رساند. این حمله باعث درگیری شدید بین دو سازمان شد که در آن حداقل 700-800 نفر کشته شدند. در نهایت، (پ. ک. ک) تلویحاً شکست خود را برای از بین بردن حزب الله پذیرفت و حملات خود را برضد این گروه متوقف کرد. اگرچه هیچگونه آتش بس رسمی و یا قرارداد صلح بین دو طرف منعقد نشد، اما در سال 1995 م. جنگ عملاً متوقف گردید. با آغاز به کار حزب الله ترکیه در اواخر سال 92، این گروه با چند تشکل اسلامی مانند گروه «منزلجیه» که منشعب از حزب الله ترکیه بود و «اهل بیت» نیز نامیده می شد، در رقابت بود.
حزب الله ترکیه با توجه به این که با الگوی جمهوری اسلامی ایران هم سو است و مخالف جدّی تفکر وهابیت در منطقه است، می تواند در بعد فرهنگی و اجتماعی با سازمان دهی جامعه ی دینی ترکیه مسیر را برای مقابله با جریان وهابیت که به دنبال گسترش دامنه ی نفوذ خود به مرزهای کشورهای اسلامی است، هموار کند.